რეფლექსიის შესახებ
1
რეფლექსია და სასწავლო პროცესი
საგანმანათლებლო პროგრამების ძირითადი დანიშნულებაა, ასახოს, რამდენად სწორად ფასდება
მასწავლებლის მიერ მოსწავლისთვის მიცემული დავალების შესრულება. შეფასებისას აქცენტი
კეთდება ათვისების ხარისხზე, ინფორმაციის ათვისება კი მაშინ ხდება, როდესაც პროცესში
ერთვება რეფლექსია. იგი ეხმარება მოსწავლეს, გამოავლინოს და შეიმეცნოს თავისი საქმიანობის
ძირითადი კომპონენტები, მისი აზრი და ტიპი, საშუალებები, პრობლემები და მათი გადაწყვეტის
გზები, მიღებული შედეგები, მერე კი განსაზღვროს შემდგომი საქმიანობის მიზნები. რით უნდა
დაიწყოს მასწავლებელმა ამ საკითხების წინ წამოწევა? რა ტექნიკას მიმართოს, რა გზები და
ხერხები უნდა გამოიყენოს წარმატების მისაღწევად?
ამ დროს უმთავრესი ყურადღება ექცევა რეფლექსიის შემცველ შეკითხვებს და მოტივაციას,
რომელიც მასწავლებლის ხელში შეიძლება მნიშვნელოვან ინსტრუმენტად იქცეს, მასწავლებლის
მიერ დეტალებზე ყურადღების გამახვილებით დაწყებული, კრიტიკული აზროვნებითა და
სამოქმედო გეგმით დამთავრებული. თუმცა არსებობს გარკვეული განსხვავება კითხვებსა და
დაინტერესებას შორის:
* რეფლექსიის დროს კითხვები ზოგადია: „რა არის ეს?“, „როგორ არის ეს?“, „რა იქნება შემდეგ?“ –
ასეთი კითხვები მოსწავლეს დაააფიქრებს იმაზე, რა გააკეთა, რას აკეთებს და რას გააკეთებს
მომავალში; უკეთ დაეხმარება მიღებული შედეგების ფორმულირებასა და თავისი ქმედებების
კორექტირებაში.
* მოტივაცია, სურვილის აღძვრა კი გამოიხატება კიდევ უფრო კონკრეტული კითხვებით,
მაგალითად: „შესაძლოა თუ არა, შენი მიზანი შეიცვალოს?“ (რომლებიცმოსწავლეს მთელ რიგ
საკითხებზე გაამახვილებინებს ყურადღებას). მეორე საშუალება ინტერესის აღძვრისა - ეს არის
მოსწავლის წარმოდგენების, დამოკიდებულებების პერიფრაზირება, გამომდინარე იმ
საკითხებიდან, როდესაც დახმარებას ითხოვს; დაინტერესებისთვის, მოტივის აღძვრისთვის
შეიძლება შეკითხვა „გადავამისამართოთ“ თავად მოსწავლესთან (მან შესაძლოა უკეთ გამოხატოს
შესასწავლი მასალისადმი დამოკიდებულება).
მაგრამ ხანდახან რთულია იმ მომენტის შერჩევა, როდესაც ჯობს შეაჩერო მოსწავლე და მისი
ყურადღება მიაპყრო იმას, რას აკეთებს იგი და რატომ აკეთებს. გამოცდილი პედაგოგებისთვის ამ
მომენტის გამოჭერა ძნელი არ არის, ამით ისინი აღძრავენ კიდეც სურვილს, ინტერესს, მოტივს,
მოსწავლეებმა უკეთ ისწავლონ ის, რასაც სწავლობენ. მთავარია, მასწავლებელი ფლობდეს ამ
ტექნიკას.
ტრიადიციულ ფსიქოლოგიაში განასხვავებენ სხვადასხვა სახის რეფლექსიას:
კომუნიკაციურს - მისი ობიექტია სხვა, მეორე ადამიანის შინაგან სამყაროსა და მისი
ქმედების მიზეზებზე წარმოდგენის შექმნა (აქ რეფლექსია წარმოჩნდება როგორც სხვა
ადამიანის შეცნობის მექანიზმი);
პიროვნულს – შემეცნების ობიექტია თავად შესამეცნებელი პიროვნება, მისი თვისებები,
ქცევა, სხვებთან ურთერთობის სისტემა;
ინტელექტუალურს – იგი გამოიხატება სხვადასხვა სახის დავალების შესრულებითა და
შესრულების გზების გაანალიზებით, დავალების პირობის არაერთგზის გადახედვით.
რეფლექსიის კლასიფიკაცია ფუნქციურად შემდეგნაირია:
განწყობილებისა და ემოციური მდგომარეობის ასახვის რეფლექსია;
საქმიანობის რეფლექსია;
სასწავლო შინაარსის მასალის რეფლექსია.
2
რაც შეეხება რეფლექსიის სწავლას (გასათვალისწინებელია, რომ სავარჯიშოები ძირითადად
აგებულია თამაშის პრინციპზე), იგი შეიძლება რამდენიმე ეტპად დაიყოს:
I - მოსწავლის განწყობილების რეფლექსია; მოსწავლის წარმატების ანალიზი;
II – ყოველდღიური თვითანალიზი (რეფლექსიური დღიურის წარმოება);
III – თანაკლასელების მუშაობის ანალიზი;
IV - როგორც საკუთარი ჯგუფის, ასევე სხვა ჯგუფების ანალიზი.
საზოგადოდ, რეფლექსია (ლათ. reflexio) ნიშნავს „უკან მიბრუნებას“, ადამიანის მიერ საკუთარი
პიროვნების (ღირებულებების, ინტერესების, მოტივების, ემოციების, საქციელის) ცოდნისა და
მდგომარეობის გაცნობიერებას, ფიქრს საკუთარ „მე“-ზე, მდგომარეობაზე, საქციელზე, წარსულ
მოვლენებზე, ამრიგად, ეს არის „საუბარი საკუთარ თავთან“. ამასთან ერთად, რეფლექსია,
თვითანალიზი დამოკიდებულია თავად ადამიანის განათლებაზე, მორალურ მდგომარეობასა და
თვითკონტროლზე. რეფლექსია დაკავშირებულია მიზანმიმართულებასთანაც, ვინაიდან
მოსწავლე მიზნის დასახვისას თავისებურად გაიზრებს კიდეც, როგორ მიაღწიოს მას.
განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია რეფლექსია დისტანციური ფორმის სწავლების დროს, როდესაც
მოსწავლე და მასწავლებელი სივრცობრივად არიან დაშორებულნი ერთმანეთს (რეფლექსიის ამ
შემთხვევაში მოსწავლე წარმოიდგენს თავისი შემცნებითი მოღვაწეობის მექანიზმს, რათა თვალი
ადევნოს სწავლების პროცესს, ეს კი დაეხმარება არა მარტო მას, არამედ პედაგოგსაც);
თანანამედროვე პედაგოგიკა რეფლექსიაში გულისხმობს ადამიანის საქმიანობის თვითანალიზს
და მის შედეგებს.
არსებობს რამდენიმენაირი რეფლექსია:
ა) ინდივიდუალური – როდესაც რეალურად ხდება თვითშემეცნების ფორმირება (ანუ როდესაც
მოსწავლეს შეუძლია თავისი სამუშაოს შეფასება; ეს არის საუბარი მოსწავლესთან თვითშეფასების
შედეგებზე – რატომ აირჩია ესა თუ ის დონე);
ბ) ჯგუფური – როცა ჯგუფის ყოველი წევრი აქცენტს სვამს მაქსიმალურ შედეგზე („შეგვეძლო თუ
არა გაკეთება, ჩვენთან რომ არ ემუშავა (სახელი)...“; „რაში დაგვეხმარებოდა (სახელი)...“)
მაგალითად გთავაზობთ ჯგუფური მუშაობის ალგორითმს:
ჯგუფური მუშაობის ალგორითმი
1. რა როლი შეასრულა დავალების შესრულებაში კომუნიკაციამ?
o გახადა ის გაცილებით ეფექტური;
o შეაფერხა დავალებამ;
o ხელი შეუშალა დავალების ზუსტად შესრულებას და ჯგუფის წევრებს შორის
კომუნიკაციას.
2. უმთავრესად რა დონეზე ხდებოდა ურთიერთობა ჯგუფის წევრებს შორის?
o ხდებოდა ინფორმაციის გაცვლა;
o ურთიერთქმედება;
o ურთიერთგაგება;
o ურთიერთობა შედგა ყველა დონეზე.
3. პრობლემის მოგვარებისას რა სახის კომუნიკაციური სირთულეები წარმოიშვა ჯგუფის წევრებს 3. პრობლემის მოგვარებისას რა სახის კომუნიკაციური სირთულეები წარმოიშვა ჯგუფის წევრებს
შორის?
o ინფორმაციის ნაკლებობა;
o კომუნიკაციური საშუალებების უკმარისობა (საუბარი, ტექსტი და ა.შ.);
3
o სირთულეები ურთიერთობაში.
4. რა სახის ურთიერთობა დაიძლია მუშაობის დროს?
o პიროვნებაზე ორიენტირებული;
o პრობლემის გადაჭრაზე ორიენტირებული.
5. შენარჩუნდა თუ არა ჯგუფის ერთიანობა დავალების შესრულებისას?
o ჯგუფში შენარჩუნდა ერთიანობა და პარტნიორული ურთიერთობები;
o ჯგუფის ერთიანობა სამუშაოს შესრულებისას დაირღვა.
6. ვინ და რამ შეასრულა გადამწყვეტი როლი იმაში, რაც მოხდა ჯგუფში?
o მუშაობის პროცესში გამოიკვეთა ლიდერი;
o ჯგუფის წევრთა უმეტესობას არ აღმოაჩნდა კონტაქტის დამყარების სურვილი;
o ერთობლივი მუშაობისთვის შეთავაზებული დავალება გაუგებარი აღმოჩნდა;
o დავალება აღმოჩნდა უინტერესო და ძნელი.
ვინაიდან რეფლექსია მიმართულია უკვე განვლილი გზის შემეცნებასა და გააზრებაზე, იგი
გაკვეთილის ნებისმიერ ეტაპზე შეიძლება განხორციელდეს. მაგალითად გთავაზობთ ცხრილს,
როგორ გამოვიყენოთ რეფლექსია სასწავლო მოღვაწეობის სხვადასხვა ეტაპზე:
რეფლექსიის გამოყენება სასწავლო მოღვაწეობის სხვადასხვა ეტაპზე
სასწავლო
მოღვაწეობის
ეტაპი
მიზანი შინაარსი შეკითხვის ვარიანტი
ორგანიზების
ეტაპი
მოსწავლეებში
აღვიძებს საქმისადმი
მზადყოფნას,
მისწრაფებას
მოსწავლის მიერ
ინდივიდუალური
მიზნის არჩევა
(სპეციფიკური და
ზოგადი უნარ-
ჩვევების
ფორმირებისთვის)
. წაიკითხეთ გაკვეთილის
თემა და შეეცადეთ
მოახდინოთ თქვენი
საგაკვეთილო დავალების
ფორმულირება
მოსწავლეთა
აქტუალიზაციი
ს ეტაპი
ეს არის თავისებური
დიაგნოსტიკა,
რომელიც საშუალებას
აძლევს მოსწავლეს,
დაინახოს თავისი
მომზადების დონე
ყოველი მოსწავლე
თავისთვის
განსაზღვრავს ცოდნის
სისავსეს და
დამოუკიდებლად
აფასებს დავალების
შესრულების სისწორეს
. რით დაიწყებთ?
სამუშაოს
დასაწყისში –
გაკვეთილის
შინაარსის
მიხედვით –
შინაარსობრივი
რეფლექსია
დაეხმაროს მოსწავლეს,
გააცნობიეროს
„ინტელექტუალური
კონფლიქტი“, მიიღოს
ცოდნა თავისი ცოდნის
საზღვრების შესახებ და
წამოჭრას “სასწავლო
შემეცნებითი
საქმიანობის ფორმის
დამოუკიდებლად
არჩევა
. რით დაგეხმარებათ
წყვილებში მუშაობა?
4
დავალება“ ანუ
გააფართოოს ეს
საზღვრები
დამამთავრებე
ლ ეტაპზე
შეაფასოს შედეგები,
განსაზღვროს ახალი
ამოცანები,
გამოამჟღავნოს
სამუშაოთი
გამოწვეული
განწყობილება
მოსწავლეთა მიერ
საკუთარი ათვისების
უნარის, ქმედების
საშუალების გაცნობა
. რა მოგცათ წყვილში
მუშაობამ?
. დაგეხმარათ ასეთი ფორმა,
მაგალითად, განსაზღვრების
შედარებათა ხარისხის
შემეცნებასა და
დამახსოვრებაში?
. რა სირთულეებს წააწყდით?
. როგორ უნდა
გაუმკლავდეთ მათ?
. რა გაიგეთ ახალი
გაკვეთილიდან?
. რა გზით მიიღეთ ახალი
ცოდნა?
. რა გზით შეიძლება
გამოიყენო გაკვეთილზე
მიღებული ცოდნა მომავალ
ცხოვრებაში?
სასწავლო მოღვაწეობის სხვადასხვა ეტაპზე რეფლექსიის მიზანია, მოსწავლე/მასწავლებელი
გაკვეთილიდან მხოლოდ მკაფიო შედეგით კი არ წავიდეს, არამედ შეადაროს ერთმანეთს როგორც
თავისი, ისე სხვისი საშუალებები და მეთოდები.
განმავითარებელი შეფასება
განმავითარებელი შეფასება ხელს უწყობს მოსწავლეთა მოტივირებას, აწოდებს მოსწავლეებს ინფორმაციას, თუ როგორ არის შესაძლებელ სწავლის შედეგის გაუმჯობესება, ეხმარება მათ ადეკვატური თვითშეფასების, სხვათა შეფასების
უნარის ფორმირებასა და წარმატების მიღწევაში.
უნარის ფორმირებასა და წარმატების მიღწევაში.
აქედან გამომდინარე განმავითარებელი შეფასების მიზნებია:
·
სწავლის
პროცესის/არსებული საჭიროებების შეფასება;
·
პროგრესის მონიტორინგი;
·
დამოუკიდებლობისა და
თანამშრომლობის ხელშეწყობა;
·
ცოდნის თვითშეფასება და
მეტაკოგნიტური აზროვნების ხელშეწყობა.
ეროვნული სასწავლო გეგმის თანახმად, განმავითარებელი შეფასების საშუალებებია: სიტყვიერი (ზეპირი/წერილობითი) კომენტარი; თვით/ურთიერთშეფასების რუბრიკა; კითხვარი.
მოკლედ მიმოვიხილოთ თითოეული მათგანი:
უკუკავშირი კონკრეტულ საქმიანობაზე, სიტუაციებზე კომენტირების პროცესია. იგი ხელს უწყობს სასწავლო მიზნებისმიღწევას. ის არის ერთ–ერთი საშუალება, რომელიც წარმოდგენას გვაძლევს იმის შესახებ, თუ როგორ მიდის სწავ ლის პროცესი, რა წარმატებები და სირთულეები ფიქსირდება. უკუკავშირი უნდა მიმდინარეობდეს კეთილგანწყობილ გარემოში და აძლევდეს მოსწავლეს გეზს, თუ რა აქტივობა უნდა განხორციელდეს მიზნის მისაღწევად. მასწავლებელმა უკუკავშირის დროს, პირველ რიგში უნდა აღნიშნოს, თუ რა აქვს მოსწავლეს კარგად შესრულებული, შეცდომების არსებობის შემთხვევაში უნდა მიაწოდოს მას კონკრეტული რეკომენდაციები, რა გზებით უნდა გაიუმჯობესოს შედეგი. უკუკავშირისას მოსწავლე საკუთარი მიღწევების გამო განიცდის კმაყოფილებას, აცნობიერებს არსებულ სისუსტეებს და რეკომენდაციების საფუძველზე ცვლილებები შეაქვს სწავლის პროცესში.
წერილობითი უკუკავშირი
წერილობითი უკუკავშირი არის
მოსწავლისთვის წერილობითი სახით კონკრეტული ინფორმაციის მიწოდება მისი ნამუშევრების
შემოწმების შემდეგ. წერილობითი კომენტარის გამოყენება შეგვიძლია საშინაო დავალების,
დამოუკიდებელი საკლასო სამუშაოს, თუ პორტფოლიოს შეფასებისთვის.
მოსწავლისთვის წერილობითი სახით კონკრეტული ინფორმაციის მიწოდება მისი ნამუშევრების
შემოწმების შემდეგ. წერილობითი კომენტარის გამოყენება შეგვიძლია საშინაო დავალების,
დამოუკიდებელი საკლასო სამუშაოს, თუ პორტფოლიოს შეფასებისთვის.
უკუკავშირისას – მასწავლებელი
შეფასების კრიტერიუმებზე დაყრდნობით ჯერ აღნიშნავს
ნამუშევრის ძლიერ მხარეს. თუ შეცდომები არ არის, ის აწოდებს რეკომენდაციებს. რეკომენდაციების მიწოდებისას მასწავლებელს შეუძლია
გამოიყენოს – შეხსენება და თანმიმდევრული დახმარება. თანმიმდევრული დახმარება შეიძლება
განხორციელდეს შეკითხვების დასმის, აღწერისა და მაგალითის/ნიმუშის შეთავაზების ფორმით.
შეფასების კრიტერიუმებზე დაყრდნობით ჯერ აღნიშნავს
ნამუშევრის ძლიერ მხარეს. თუ შეცდომები არ არის, ის აწოდებს რეკომენდაციებს. რეკომენდაციების მიწოდებისას მასწავლებელს შეუძლია
გამოიყენოს – შეხსენება და თანმიმდევრული დახმარება. თანმიმდევრული დახმარება შეიძლება
განხორციელდეს შეკითხვების დასმის, აღწერისა და მაგალითის/ნიმუშის შეთავაზების ფორმით.
გთავაზობთ კონკრეტულ
მაგალითებს:
მაგალითებს:
შეხსენება
·
იმისთვის,
რომ სწორად გამოთვალო მართკუთხედის პერიმეტრი, საჭიროა კიდევ ერთხელ ჩახედო წესს, სახელმძღვანელოს
მე-12 გვერდზე;
·
იმისთვის,
რომ ესეს ჰქონდეს ლოგიკური თანმიმდევრობა, ყურადღება მიაქციე კრიტერიუმებს, ის დაგეხმარება
თანმიმდევრობის შენარჩუნებაში;
თანმიმდევრული დახმარება – შეკითხვის დასმა
·
რა ფორმულა უნდა გამოვიყენოთ მანძილის გამოსათვლელად?
თანმიმდევრული დახმარება
– აღწერა
– აღწერა
·
ჰორიზონტის
მხარეების აღნიშვნამდე კიდევ ერთხელ გაიხსენე რომელი მხარე რა ასოთი აღინიშნება.
თანმიმდევრული
დახმარება – მაგალითის შეთავაზება
დახმარება – მაგალითის შეთავაზება
სწორია ტოროლას გალობა და არა ტოროლის გალობა. სიტყვაში
– ტოროლა – ხმოვანი არ იკვეცება.
– ტოროლა – ხმოვანი არ იკვეცება.
წერილობითი კომენტარი მოსწავლეს
ინფორმაციას უნდა აძლევდეს შეცდომის, მისი ტიპის, გამოსწორების გზების შესახებ (სასურველია
მოიცავდეს სახელმძღვანელოს, პარაგრაფის მითითებასა და ზუსტ ინსტრუქტაჟს). კომენტირების
შემდეგ მნიშვნელოვანია მოსწავლეებს დავუბრუნოთ ნამუშევრები და მივცეთ დრო მათ გამოსასწორებლად.
ბოლოს კი გასწორებულ ნამუშევარს კიდევ ერთხელ გადავხედოთ.
ინფორმაციას უნდა აძლევდეს შეცდომის, მისი ტიპის, გამოსწორების გზების შესახებ (სასურველია
მოიცავდეს სახელმძღვანელოს, პარაგრაფის მითითებასა და ზუსტ ინსტრუქტაჟს). კომენტირების
შემდეგ მნიშვნელოვანია მოსწავლეებს დავუბრუნოთ ნამუშევრები და მივცეთ დრო მათ გამოსასწორებლად.
ბოლოს კი გასწორებულ ნამუშევარს კიდევ ერთხელ გადავხედოთ.
ზეპირი უკუკავშირი მოსწავლის
აქტივობაზე დაკვირვების შედეგად მასწავლებლის მიერ გამოთქმული კომენტარია. ზეპირად
მიწოდებული რეკომენდაციები შესაძლებელია როგორც ზემოთ შემოთავაზებული ფორმით, ასევე,
შეგვიძლია შემდეგი ფრაზების გამოყენება:
აქტივობაზე დაკვირვების შედეგად მასწავლებლის მიერ გამოთქმული კომენტარია. ზეპირად
მიწოდებული რეკომენდაციები შესაძლებელია როგორც ზემოთ შემოთავაზებული ფორმით, ასევე,
შეგვიძლია შემდეგი ფრაზების გამოყენება:
ა) ყოჩაღ რომ, შეასრულე დავალება. შეგიძლია მითხრა, რატომ ფიქრობ
ასე?
ასე?
ბ) გმადლობ, რომ მოიტანე დავალება,
მაგრამ მოდი, კიდევ ერთხელ შეხედე, ყველაფერი სწორად არის შესრულებული?
მაგრამ მოდი, კიდევ ერთხელ შეხედე, ყველაფერი სწორად არის შესრულებული?
გ) კარგია, რომ შეასრულე დავალება,
მაგრამ მე ვხედავ ერთ შეცდომას, კიდევ ერთხელ გადახედე ნამუშევარს.
მაგრამ მე ვხედავ ერთ შეცდომას, კიდევ ერთხელ გადახედე ნამუშევარს.
მასწავლებელმა არ უნდა გამოიყენოს
იმგვარი კომენტარები, რომელიც შეურაცხჰყოფს მოსწავლეს. მაგ. სულელური პასუხია, ასეთი
რამ თავში როგორ მოგივიდა? და ა.შ.
იმგვარი კომენტარები, რომელიც შეურაცხჰყოფს მოსწავლეს. მაგ. სულელური პასუხია, ასეთი
რამ თავში როგორ მოგივიდა? და ა.შ.
ურთიერშეფასება და თვითშეფასება
შეფასების ერთ–ერთი მნიშვნელოვანი
მიზანია, რომ მოსწავლეებს განუვითაროს საკუთარი ცოდნის შეფასების უნარი. ამისთვის აუცილებელია
ურთიერთშეფასებისა და თვითშშეფასების სქემებზე/რუბრიკებზე დაყრდნობით შეფასების უნარის
განვითარება.
მიზანია, რომ მოსწავლეებს განუვითაროს საკუთარი ცოდნის შეფასების უნარი. ამისთვის აუცილებელია
ურთიერთშეფასებისა და თვითშშეფასების სქემებზე/რუბრიკებზე დაყრდნობით შეფასების უნარის
განვითარება.
საკუთარი სწავლის პროცესის შეფასება
განმავითარებელი შეფასების მნიშვნელოვანი კომპონენტია. იმისთვის, რომ მოსწავლემ ნელ-ნელა
განივითაროს საკუთარი თავის ობიექტურად შეფასების უნარი, საჭიროა შემდეგი სამუშაოების
ჩატარება:
განმავითარებელი შეფასების მნიშვნელოვანი კომპონენტია. იმისთვის, რომ მოსწავლემ ნელ-ნელა
განივითაროს საკუთარი თავის ობიექტურად შეფასების უნარი, საჭიროა შემდეგი სამუშაოების
ჩატარება:
·
ვასწავლოთ
მოსწავლეს საკუთარი სწავლის მოტივის გაცნობიერება. ეს შეიძლება მოხდეს შემდეგი ტიპის
შეკითხვების დასმით: რატომ უნდა ვიცოდე? რატომ უნდა შემეძლოს? რაში შემეშლება ხელი,
თუ არ მეცოდინება?
·
საკუთარი
საქმიანობის დაგეგმვა: რა ნაბიჯები უნდა გადავდგა დავალების შესასრულებლად? (დაწყებით
კლასებში შეიძლება მივაწოდოთ დავალება და მოსწავლემ თვითონ დასვას პლიუსის აღმნიშვნელი
ნიშანი). რა რესურსები დამჭირდება ამისთვის (რა უნდა მოვიმზადო დავალების შესასრულებლად?
რა სირთულეები შეიძლება შემხვდეს? როგორ უნდა დავძლიო? რა/ვინ დამეხმარება ამაში?
·
შედეგის
ანალიზი – უნდა ვუპასუხოთ შემდეგ შეკითხვებს: შეესაბამება თუ არა სამუშაო დასახულ მიზანს?
როგორ შემიძლია შევამოწმო შედეგი? რატომ დავუშვი შეცდომები? შემიძლია აღვნიშნო, რატომ
დავუშვი ისინი?
ამისთვის შეიძლება გამოვიყენოთ
კითხვარები. გთავაზობთ კითხვარის გამოყენების კონკრეტულ ნიმუშს:
კითხვარები. გთავაზობთ კითხვარის გამოყენების კონკრეტულ ნიმუშს:
მასალის ახსნის, განმტკიცებისთვის
სავარჯიშოების შესრულების შემდეგ კლასს ვყოფთ ოთხ ჯგუფად. მათ უნდა შეავსონ შემდეგი
ტიპის კითხვარი:
სავარჯიშოების შესრულების შემდეგ კლასს ვყოფთ ოთხ ჯგუფად. მათ უნდა შეავსონ შემდეგი
ტიპის კითხვარი:
- რა
ვისწავლეთ დღეს ახალი? - რომელი
ინფორმაცია იყო ჩვენთვის განსაკუთრებით საინტერესო? - რა
იყო რთული? - რა
გვიშლიდა ხელს მუშაობაში?
თითოეული მოსწავლე ჯგუფის შიგნით
მხოლოდ ერთ კითხვას სცემს პასუხს, ამის შემდეგ ჯგუფდებიან ბავშვები, რომელთაც ანალოგიურ
კითხვაზე მოუხდათ პასუხის გაცემა. ხდება პასუხების განზოგადება და წარდგენა ჯგუფის
წინაშე.
მხოლოდ ერთ კითხვას სცემს პასუხს, ამის შემდეგ ჯგუფდებიან ბავშვები, რომელთაც ანალოგიურ
კითხვაზე მოუხდათ პასუხის გაცემა. ხდება პასუხების განზოგადება და წარდგენა ჯგუფის
წინაშე.
შეფასების საშუალებად შეგვიძლია აგრეთვე გამოვიყენოთ გაკვეთილის მიზანზე დაყრდნობით
შემუშავებული რუბრიკა, და მოსწავლემ თავად აღნიშნოს, რამდენად კარგად აქვს შესრულებული
დავალება:
·
ნამუშევრების
გაცვლა/შეფასება;
·
ურთიერთგამოკითხვა
გეგმის მიხედვით;
·
კომენტარების
დართვა.
შემუშავებული რუბრიკა, და მოსწავლემ თავად აღნიშნოს, რამდენად კარგად აქვს შესრულებული
დავალება:
დავალება 1.
|
ძალიან კარგად შევასრულე
|
კარგად შევასრულე
|
ნაწილობრივ შევასრულე დავალება
|
მჭირდება დამატებითი მუშაობა
|
დაასახელე წელიწადის დროები და ჩამოთვალე მათი მახასიათებლები
|
ვასახელებ წელიწადის ოთხივე დროს.
შემიძლია 3 ან მეტი მახასიათებლის
ჩამოთვლა. |
ვასახელებ წელიწადის ოთხივე დროს.
შემიძლია 1 ან 2 მახასიათებლის, ფაქტის დასახელება.
|
ჩამოვთვალე წელიწადის
ოთხივე დრო. |
ვერ ვასახელებ წელიწადის ოთხივე დროს.
|
დაუმთავრებელი წინადადებები
თვითშეფასების უნარის განსავითარებლად
მასწავლებელს აგრეთვე შეუძლია ტექნიკის ,,დაუსრულებელი წინადადებების” გამოყენება.
მასწავლებელი ურიგებს თითოეულ მოსწავლეს ფურცელს, სადაც მათ უნდა დაასრულონ წინადადებები:
მასწავლებელს აგრეთვე შეუძლია ტექნიკის ,,დაუსრულებელი წინადადებების” გამოყენება.
მასწავლებელი ურიგებს თითოეულ მოსწავლეს ფურცელს, სადაც მათ უნდა დაასრულონ წინადადებები:
- თემის
ირგვლივ მე ვიცი….. - ჩემთვის
საინტერესოა… - მე
მინდა გავიგო მეტი…..
მასწავლებელი კრეფს ფურცლებს,
არასაგაკვეთილო დროს აანალიზებს შედეგებს და მათზე დაყრდნობით გეგმავს მომდევნო გაკვეთილს.
არასაგაკვეთილო დროს აანალიზებს შედეგებს და მათზე დაყრდნობით გეგმავს მომდევნო გაკვეთილს.
თანაკლასელების შეფასება ეხმარება მოსწავლეებს,
რომ სხვათა შეფასების დროს თავადაც გაიმყარონ ცოდნა გარკვეულ საკითხებში. ურთიერთშეფასების დადებითი მხარე გახლავთ ის, რომ მოსწავლეები სწავლობენ სხვის ნამუშევრებში
ძლიერი და სუსტი მხარეების შეფასებას და ამით აანალიზებენ საკუთარ პროგრესსაც.
რომ სხვათა შეფასების დროს თავადაც გაიმყარონ ცოდნა გარკვეულ საკითხებში. ურთიერთშეფასების დადებითი მხარე გახლავთ ის, რომ მოსწავლეები სწავლობენ სხვის ნამუშევრებში
ძლიერი და სუსტი მხარეების შეფასებას და ამით აანალიზებენ საკუთარ პროგრესსაც.
ურთიერთშეფასებისთვის შესაძლებელია
შემდეგი ტექნიკების გამოყენება:
შემდეგი ტექნიკების გამოყენება:
·
ნამუშევრების
გაცვლა/შეფასება;
·
ურთიერთგამოკითხვა
გეგმის მიხედვით;
·
კომენტარების
დართვა.
გთავაზობთ კონკრეტულ
ნიმუშებს:
ნიმუშებს:
შინაგანი და გარეგანი წრე
საგანი: მათემატიკა
მიზანი: მოსწავლეები ერთნიშნა რიცხვებს ამრავლებენ
6 -ზე;
6 -ზე;
მოსწავლეები ამოცანებისა და მაგალითების ამოხსნისას იყენებენ
წინარე ცოდნას.
წინარე ცოდნას.
მიმდინარეობა: მასწავლებელი ურიგებს მოსწავლეებს
წებოვან ქაღალდებს, რომლებზეც წერია – რიცხვი 1 ან 2; თითოეული მოსწავლე აწერს თავის
სახელს ფურცელზე და იმაგრებს მას. მაგ.,
წებოვან ქაღალდებს, რომლებზეც წერია – რიცხვი 1 ან 2; თითოეული მოსწავლე აწერს თავის
სახელს ფურცელზე და იმაგრებს მას. მაგ.,
მოსწავლეები, რომელთაც ერგოთ პირველი ნომერი,
ქმნიან ერთ ჯგუფს, ხოლო ორი ნომრები – მეორე ჯგუფს. პირველნომრიანები ქმნიან შიდა წრეს,
სხვები – გარეთა წრეს. ისინი დგებიან ერთმანეთის პირისპირ. მეორე ნომრები იღებენ დავალებებს გამრავლებაზე,
პირველები – გაყოფაზე. (ფურცლის უკანა მხარეს ჩაწერილია პასუხები, მოსწავლეებმა შეიძლება
ეს თავიდან არც კი იცოდნენ).
ქმნიან ერთ ჯგუფს, ხოლო ორი ნომრები – მეორე ჯგუფს. პირველნომრიანები ქმნიან შიდა წრეს,
სხვები – გარეთა წრეს. ისინი დგებიან ერთმანეთის პირისპირ. მეორე ნომრები იღებენ დავალებებს გამრავლებაზე,
პირველები – გაყოფაზე. (ფურცლის უკანა მხარეს ჩაწერილია პასუხები, მოსწავლეებმა შეიძლება
ეს თავიდან არც კი იცოდნენ).
ამის შემდეგ ერთმანეთის პირისპირ მდგომი მოსწავლეები
ერთმანეთს შეკითხვებს უსვამენ. თუ მათ პასუხი სწორად გაეცა, გულზე მიმაგრებულ ბარათზე
წერენ დავალების ნომერს. ამის შემდეგ გარეთა წრის მონაწილეები გადადიან ერთი ნაბიჯით
მარცხნივ (შიდა წრის მოსწავლეები უცვლელად ინარჩუნებენ ადგილს). იქმნება ახალი წყვილი,
რომლებიც იმეორებენ ამ პროცესს. პროცესი გრძელდება მანამ, სანამ მოსწავლეები არ დაუბრუნდებიან
საკუთარ ადგილებს. მოსწავლეები სხდებიან ადგილზე და ითვლიან, რამდენ დავალებაზე აქვთ
სწორი პასუხი.
ერთმანეთს შეკითხვებს უსვამენ. თუ მათ პასუხი სწორად გაეცა, გულზე მიმაგრებულ ბარათზე
წერენ დავალების ნომერს. ამის შემდეგ გარეთა წრის მონაწილეები გადადიან ერთი ნაბიჯით
მარცხნივ (შიდა წრის მოსწავლეები უცვლელად ინარჩუნებენ ადგილს). იქმნება ახალი წყვილი,
რომლებიც იმეორებენ ამ პროცესს. პროცესი გრძელდება მანამ, სანამ მოსწავლეები არ დაუბრუნდებიან
საკუთარ ადგილებს. მოსწავლეები სხდებიან ადგილზე და ითვლიან, რამდენ დავალებაზე აქვთ
სწორი პასუხი.
მასწავლებელი იწყებს მუშაობას შეცდომების გასწორებაზე.
ის ასახელებს ამოცანის ნომერს, მოსწავლეები წევენ ხელს, თუ ვერ იპოვეს ნომერი საკუთარ
ბარათზე. განიხილავს მაგალითს მთელ კლასთან ერთად.
ის ასახელებს ამოცანის ნომერს, მოსწავლეები წევენ ხელს, თუ ვერ იპოვეს ნომერი საკუთარ
ბარათზე. განიხილავს მაგალითს მთელ კლასთან ერთად.
ორი ვარსკვლავი
და სურვილი
და სურვილი
აღნიშნული ტექნიკის გამოყენება სასურველია ესეების
შემოწმებისას. მასწავლებელი აწყვილებს მონაწილეებს და სთხოვს ერთმანეთის დავალებების
გასწორებას. პრინციპი არის შემდეგი: მოსწავლეები დავალებაში პოულობენ ორ დადებით მხარეს,
და ერთ სურვილს, თუ რა არის გასაუმჯობესებელი. (მოსწავლეთა კომენტარები შეიძლება იყოს
როგორც ზეპირი, ისე წერილობითი). მოსწავლეებს ეძლევათ გარკვეული დრო ,,სურვილების”
გასარჩევად და ნამუშევრების შესასწორებლად.
შემოწმებისას. მასწავლებელი აწყვილებს მონაწილეებს და სთხოვს ერთმანეთის დავალებების
გასწორებას. პრინციპი არის შემდეგი: მოსწავლეები დავალებაში პოულობენ ორ დადებით მხარეს,
და ერთ სურვილს, თუ რა არის გასაუმჯობესებელი. (მოსწავლეთა კომენტარები შეიძლება იყოს
როგორც ზეპირი, ისე წერილობითი). მოსწავლეებს ეძლევათ გარკვეული დრო ,,სურვილების”
გასარჩევად და ნამუშევრების შესასწორებლად.
ზემოთ შემოთავაზებული საშუალებები
პედაგოგისთვის არ უნდა იქცეს თვითმიზნად. ეს არის ინფორმაციის მოპოვების ხერხები –
როგორ უნდა გაგრძელდეს მომდევნო მეცადინეობები. შეფასების შედეგების ანალიზით მასწავლებელი
ავლენს საკითხებს, რომლებიც მოსწავლეებმა განსაკუთრებით კარგად აითვისეს, იმ უნარებს,
რომლებიც მოსწავლეებს უკვე აქვთ განვითარებული და იმ საკითხებს, რომელსაც სჭირდება
დამატებითი მუშაობა, აგრეთვე უნარებს, რომელთა ფორმირებაც ჯერ არ მომხდარა. საჭიროა
სწავლის პროცესის და მისი შედეგების ანალიზი არამხოლოდ მასწავლებლის, არამედ შემსწავლელთა
მხრიდანაც. ვინაიდან მოსწავლე, რომელიც ცდილობს საკუთარი ნამუშევრის ძლიერი და სუსტი
მხარეების გამოვლენას, მეტ ძალისხმევას გაიღებს მათ გასავითარებლად.
წყარო http://mastsavlebeli.ge/?p=1869
პედაგოგისთვის არ უნდა იქცეს თვითმიზნად. ეს არის ინფორმაციის მოპოვების ხერხები –
როგორ უნდა გაგრძელდეს მომდევნო მეცადინეობები. შეფასების შედეგების ანალიზით მასწავლებელი
ავლენს საკითხებს, რომლებიც მოსწავლეებმა განსაკუთრებით კარგად აითვისეს, იმ უნარებს,
რომლებიც მოსწავლეებს უკვე აქვთ განვითარებული და იმ საკითხებს, რომელსაც სჭირდება
დამატებითი მუშაობა, აგრეთვე უნარებს, რომელთა ფორმირებაც ჯერ არ მომხდარა. საჭიროა
სწავლის პროცესის და მისი შედეგების ანალიზი არამხოლოდ მასწავლებლის, არამედ შემსწავლელთა
მხრიდანაც. ვინაიდან მოსწავლე, რომელიც ცდილობს საკუთარი ნამუშევრის ძლიერი და სუსტი
მხარეების გამოვლენას, მეტ ძალისხმევას გაიღებს მათ გასავითარებლად.
წყარო http://mastsavlebeli.ge/?p=1869
Subscribe to:
Posts (Atom)
პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევის პრეზენტაცია
2019 წლის 10 ივნისს შპს N 1 სკოლის ინგლისური ენის კათედრის პედაგოგებმა წარმოადგინეს მათ მიერ განხორციელებული პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევის ა...
-
სწავლებისა და სწავლის თანამედროვე სტრატეგიები კომუნიკაცია კომუნიკაცია...
-
განმავითარებელი შეფასება ხელს უწყობს მოსწავლეთა მოტივირებას, აწოდებს მოსწავლეებს ინფორმაციას, თუ როგორ არის შესაძლებელ სწავლის შედეგის გაუმ...
-
გთავაზობთ გაკვეთილის მსვლელობას და აქტივობების მოკლე აღწერას მეორე კლასის ღია გაკვეთილისთვის. 1. მოსწავლეებმა წარადგინეს თავი მოკლე დახასი...